فن چیست؟
فن یا هواکش یک وسیله الکترونیکی است که به منظور ایجاد جریان گاز (مانند هوا) استفاده می شود. هر فن شامل مجموعه ای دوار از پره ها و یا تیغه ها می باشد که بر روی هوا تاثیر می گذارد و جریان آن را کنترل می کند.
انواع فن ها:
فن های محوری (آکسیال)
فن های گریز از مرکز (سانتریفیوژ)
به طورکلی با توجه به اهمیت دسترسی و استفاده از هوای تمیز و مناسب، فن سانتریفیوژ و آکسیال جهت تخلیه هوا، سیرکولاسیون هوا و هوارسانی در کارگاه ها و آشپزخانه های صنعتی، مرغداری ها، گلخانه های صنعتی، آشپزخانه ها و سرویس های بهداشتی ساختمان های مسکونی و … مورد استفاده قرار می گیرند.
باید توجه داشته باشید که فن آکسیال یا پنجره ای قادر به جابجائی حجم بیشتر هوا نسبت به فن های سانتریفوژ بوده اما باید کاملا بدون امکان رانش هوا در کانال (بدون فشار استاتیکی ) مورد استفاده قرار گیرد.
انواع فن سانتریفیوژ یا استوانه ای به منظور تامین فشار رانش هوا در کانال های هوا رسانی مورد استفاده قرار می گیرند، اما قدرت جابجائی حجم هوای کمتری نسبت به فن آکسیال دارد و برای اکثر کاربردهای تجاری و صنعتی استفاده می‌شوند، در دو گروه محفظه‌ای و دارای هوزینگ دسته‌بندی می‌شوند. هر گروه از این فن‌ها ویژگی‌های خاصی دارند که مخصوص خودشان است و برای کاربردهای مناسب‌تر ترجیح داده می‌شوند. برای شناخت بهتر این ویژگی‌های عملیاتی، باید تفاوت‌های اساسی بین نوع و شرایط ورودی و خروجی فن، شکل و شرایط کوپل فن به موتور محرک و غیره باید به خوبی شناخته شوند.
انواع فن و فن سانتریفیوژ علاوه بر نوع تیغه، بر اساس نوع و شرایط ورودی و خروجی اتصال موتور محرک و سایر مشخصات شناخته و استفاده می‌شوند.
فن های محوری (آکسیال)
فن های محوری به فنی گفته میشود که در آن جریان هوا اساساً موازی محور پروانه‌است. راندمان این گونه فن‌ها حدوداً ۷۰ الی ۸۰ درصد میباشد و در برخی طرح‌های مخصوص حتی به ۹۰ درصد نیز می‌رسد.
فن های گریز از مرکز (سانتریفیوژ)
فن های سانتریفیوژ اولین بار توسط شخصی به نام George Pawer در سال 1556 در کتاب De Re Metallica معرفی شدند، کتابی که چگونگی تهویه هوا در آن نشان داده شده بود. پس از آن استفاده از فن های سانتریفیوژ کاهش پیدا کرد و طرفداران چندانی نداشت . تقریباً در اوایل دهه قرن 19 استفاده از فن های سانتریفیوژ دوباره جان گرفت. در سال 1815 شخصی به نام marquis De Chabbaness از تولید فن های سانتریفیوژ حمایت کرد . شخصی به نام Edwin در سال 1827 فن هایی را برای انتقال جریان هوا به دیگ بخار کشتی ساخت .
در سال 1832 مهندس سوئدی-آمریکایی جان اریکریک از فن سانتریفوژ به عنوان دمنده در کشتی Corsair استفاده کرد. فن سنتریفیوژ یا همان فن گریز از مرکز امروزی توسط الکساندر سابلوکوو Alexander Sablukov مهندس نظامی روسیه، در سال 1832 اختراع شد و در صنایع سبک روسیه (مانند تولید قند) و هم در خارج از کشور استفاده شد.
فن سانتریفیوژ که در اصطلاح بدان هواکش گریز از مرکز نیز گفته میشود، یکی از انواع پرکاربرد هواکش‌های صنعتی در سیستم تهویۀ مطبوع ساختمان است که هوا را در جهت عمود بر محور گردش پروانه تخلیه می‌کند. به عنوان یک قانون کلی، فن سانتریفیوژ در سیستم‌های کانال کشی شده با فشار بالا کاربرد دارد.
فن سانتریفیوژ حلزونی یک طرفه یکی از انواع پر کاربرد هواکش‌های سانتریفیوژ است که به صورت گسترده در مکان‌های عمومی مهم که به گردش هوای پاک نیاز دارند، مانند بیمارستان‌ها، کارخانه‌های صنعتی، کارگاه‌ها، برج‌های مسکونی، ادارات، مراکز خرید، مساجد و مکان‌های مشابه این‌ها برای تخلیه و به گردش درآوردن هوا استفاده میشود. در هواکش حلزونی یک طرفه، هوا از یک سمت مکیده شده و از سمت فلنچ‌ها به بیرون دمیده میشود.
در این نوع هواکش، با توجه به شرایط کاربردی می‌توان از دو مدل فن بکوارد و فن فوروارد استفاده کرد. ظرفیت تخلیه هواکش حلزونی یک طرفه می‌تواند تا دویست هزار مترمکعب بر ساعت تغییر کند؛ علاوه بر این، فشار این هواکش‌ها می‌تواند تا ۳۵۰۰ پاسکال باشد که با توجه به نوع سفارش و کاربرد فن میزان مورد نیاز محاسبه و در فرایند تولید لحاظ میشود.
